Een inspirerende duik in het leven en werk van Hildegard van Bingen: mystica, kruidenvrouw en pionier in holistische gezondheid. Haar visie op balans tussen lichaam, ziel en geest is vandaag actueler dan ooit.
Hildegard van Bingen (1098–1179) was een bijzondere vrouw die haar tijd ver vooruit was. Ze leidde haar eigen klooster in de buurt van Bingen in Duitsland en werd bekend als mystica, kruidkundige, componiste en schrijfster van visioenen. Haar werk is tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie voor therapeuten, mensen die natuurlijk willen leven en iedereen die zoekt naar meer balans en betekenis.
“Alles wat leeft, ademt de geheime wijsheid van God.” – Hildegard von Bingen
Gezondheid als evenwicht tussen lichaam, ziel en geest
Voor Hildegard was gezondheid niet alleen de afwezigheid van ziekte. Ze zag het als een harmonie tussen lichaam, geest en ziel. Als die drie niet in balans zijn, kan er ziekte ontstaan. In haar adviezen combineerde ze voeding, kruiden, edelstenen en spirituele inzichten. De mens is volgens haar een afspiegeling van het grotere geheel: de natuur, het universum, het goddelijke.
Ze schreef: “De mens is een klein universum (microkosmos) in de grote wereld (macrokosmos).”
De vier temperamenten
Hildegard baseerde haar inzichten onder andere op de temperamentenleer, een oude theorie waarbij de volgende vier lichaamssappen in balans moeten zijn:
- Bloed → sanguinicus (vrolijk en levendig; lucht)
- Slijm → flegmaticus (rustig en stabiel; aarde)
- Gele gal → cholericus (krachtig en doelgericht; vuur)
- Zwarte gal → melancholicus (gevoelig en diepzinnig; water)
In haar leer was vooral het slijm (‘flegma’) van groot belang: een substantie die volgens haar uit alle vier de elementen kan ontstaan en bij ieder mens in een unieke samenstelling aanwezig is. Vanuit dit perspectief week zij af van haar natuurgeneeskundige voorgangers. Wanneer disbalans ontstaat, kunnen er klachten ontstaan. Met de juiste voeding, kruiden of een passende edelsteen kan die balans weer hersteld worden. Bijvoorbeeld: bij een vurige klacht (ontsteking) hoort verkoeling, zoals een kruid met verzachtende eigenschappen (kamille).
De vrouwelijke kijk van Hildegard van Bingen
Hildegard had een vernieuwende kijk op gezondheid. In tegenstelling tot veel mannelijke denkers in haar tijd, zag zij de vrouwelijke elementen water en aarde als net zo belangrijk als vuur en lucht. Ze beschreef als eerste ook vrouwelijke klachten én de vrouwelijke seksualiteit. Dat was in haar tijd zeer bijzonder.
Ze vond het belangrijk dat mensen zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid. Ze geloofde dat je lichaam je iets vertelt. Als je ernaar luistert, je veel kunt leren over wat je nodig hebt.
“De ziel is als de wind: ze beroert alles, maar laat zich zelf niet vastgrijpen.”
Viriditas: de levenskracht van de natuur
Een kernbegrip in Hildegards werk is viriditas: de groene levenskracht die alles in de natuur laat groeien en bloeien. Diezelfde kracht stroomt ook door ons heen. Als we goed verbonden zijn met de natuur, met ons lichaam en onze ziel, dan stroomt die levenskracht vrij. Maar als we die verbinding kwijtraken, kunnen we uit balans raken.
Ze zag deze levenskracht als een uitdrukking van goddelijke liefde: levend, helend, groenend.
De 35 spirituele zielskrachten
In haar werk Liber vitae meritorum beschrijft Hildegard 35 spirituele zielskrachten die de mens helpen om innerlijk in balans te blijven. Elk van deze krachten heeft een tegenhanger: een deugd tegenover een ondeugd. Denk aan nederigheid tegenover hoogmoed, of liefde tegenover haat. Deze zielskrachten vormen samen een soort innerlijke kaart, waarmee de mens zich kan ontwikkelen en helen. Ze laten zien dat gezondheid ook te maken heeft met de keuzes die we maken in ons dagelijks leven en hoe we omgaan met onze innerlijke wereld.
Een voorbeeld uit haar kruidenleer: Galangel
Een van Hildegards bekendste kruiden is Galangel of Galgant (Alpinia galanga). Volgens Hildegard “maakt Galangel het hart vrolijk en zuivert het bloed”. Galangel wordt vaak verwerkt in tincturen of in poedervorm toegevoegd aan warme gerechten.
Ze schreef: “Wie pijn aan het hart voelt en zich zwak voelt, die moet meteen galgant eten.”
Edelstenen in Hildegards visie: Bergkristal
Naast kruiden adviseerde Hildegard ook edelstenen voor het herstellen van evenwicht. Een van haar favoriete stenen was bergkristal. Deze steen symboliseert zuiverheid en helderheid en werd volgens haar ingezet om het hoofd te verlichten, spanningen los te laten en de geest op God te richten.
Hildegard raadde aan om bergkristal in koud water te leggen en dit vervolgens te drinken of om de steen zachtjes over het voorhoofd te bewegen bij hoofdpijn of innerlijke onrust.
Volgens haar woorden: “Bergkristal heeft het vuur van de zon en de frisheid van water in zich — hij is lichtgevend en genezend voor de ziel.”
Visioenen, reizen en kerkelijke goedkeuring
Hildegard schreef niet alleen kruidenboeken zoals Physica en Causae et Curae, maar ook drie indrukwekkende boeken over haar visioenen: Scivias, Liber vitae meritorum en Liber divinorum operum. Ze kreeg in die visioenen diepe inzichten over het leven, de ziel en het universum.
Wat bijzonder is: haar visioenen werden officieel erkend door de kerk. Ze kreeg toestemming van paus Eugenius III om haar openbaringen te publiceren, iets wat zeldzaam was voor een vrouw in haar tijd. Hierdoor kon ze vrij spreken en schrijven over wat zij van God ontving.
Ze reisde zelfs door Duitsland, sprak met bisschoppen en keizers en zette zich in voor hervormingen binnen de kerk. Haar reputatie als wijze vrouw en spiritueel leider werd breed erkend.
Hemelse muziek en een eigen taal
Naast haar theologische en medische werk componeerde Hildegard hemelse muziek die nog steeds wordt uitgevoerd. Ze schreef onder meer het muziekboek Symphonia armonie celestium revelationum. Ook ontwikkelde ze een eigen schrift en taal — de Lingua Ignota — waarmee ze haar innerlijke ervaringen en goddelijke inspiratie wilde uitdrukken.
Daarmee was ze de eerste bekende vrouwelijke componist en een creatieve pionier op vele vlakken.
Beluister hier haar muziek:
Hildegard vandaag de dag
Hildegard overleed op 17 september 1179 op 81-jarige leeftijd. Er wordt verteld dat er een licht op haar lichaam scheen op het moment van haar sterven, precies zoals ze dat eerder in een visioen had gezien. In Duitsland is ze al eeuwenlang geliefd en in 2012 werd ze officieel heilig verklaard.
Tegenwoordig groeit de belangstelling voor haar werk. Haar kruidenkennis wordt herontdekt en veel van haar inzichten sluiten aan bij hoe we nu kijken naar lichaam en geest. In Duitsland werken veel therapeuten nog steeds volgens haar visie. Ook bij BewustSter Leven is haar gedachtegoed een belangrijke inspiratiebron.
Reflectie
Wat mij zo raakt in het werk van Hildegard is hoe ze alles met elkaar verbindt: aarde en hemel, lichaam en ziel, natuur en mens. Haar woorden en beelden voelen nog altijd krachtig en actueel. Bij BewustSter Leven wens ik deze verbinding ook versterken. Niet alleen klachten verlichten, maar luisteren naar wat het lichaam écht vertelt. Hildegards werk nodigt ons uit om met zachte ogen te kijken naar onszelf en daarnaast diepe bewondering te hebben voor de natuur.
“De mens draagt de hemel in zich. De aarde onder hem en de sterren boven hem zijn slechts spiegels van zijn innerlijke wereld.”
Wil je meer?
Wil je ontdekken hoe je de inzichten van Hildegard kunt toepassen in je dagelijks leven? Of ben je benieuwd hoe kruiden, voeding en spiritualiteit elkaar kunnen versterken in een natuurlijke leefstijl? Neem dan gerust een kijkje op mijn website www.bewuststerleven.nl of stuur een berichtje; ik denk graag met je mee.
Bronnen en leestips:
- Randy Wolf (2003), De vier temperamenten – Gezond en evenwichtig leven dankzij klassieke inzichten. Haarlem: Altamira-Brecht BV
- Elling, A. & Asseldonk, T. (2006), Leerboek Traditionele Europese Natuurgeneeskunde. Genemuiden
- Strehlow, W. (2012), De psychotherapie van Hildegard van Bingen. Create My Books & Shop My Books
- Dr. Wighard Strehlow & Gottfried Hertzka, Hildegard von Bingen’s Medicine. Bear & Company
- Dr. Victoria Sweet (2012), God’s Hotel: A Doctor, a Hospital, and a Pilgrimage to the Heart of Medicine. Riverhead Books
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Hildegard_von_Bingen
